Köy ve mahalle muhtarlarının yerel idarelerle ilişkileri: Afyonkarahisar ili örneği

Kemal Duru; İsa Sağbaş

doi:10.5281/zenodo.17232044

Yazarlar

Kemal Duru İçişleri Bakanlığı https://orcid.org/0009-0006-0081-2457
İsa Sağbaş Afyon Kocatepe Üniversitesi https://orcid.org/0000-0002-9374-7247

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.17232044

Anahtar Kelimeler:

mahalli idareler- köy muhtarları- mahalle muhtarları

Öz

Gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınma ve büyüme stratejilerinde yerelleşmenin pozitif etkileri olacağı iddia edilmektedir. Yerelleşmeden beklenen faydaların gerçekleşebilmesi için sosyal ihtiyaçlarının hızlı şekilde tespit edilmesi önemlidir. Muhtarlar halka en yakın birim olarak yerel idarelerle halk arasında aracı olarak yerelleşme politikalarına katkı sunmaktadır. Muhtarlar sosyal ihtiyaçları yerel idarelere iletme konusunda fonksiyoneldir. Bu çalışmada muhtarların yerel idarelerle ilişkileri incelenmektedir. Afyonkarahisar’da köy ve mahalle muhtarlarından 2025 yılında anket yöntemiyle veri toplanmıştır. Elde edilen bulgulara göre, muhtarlar en fazla su, elektrik, doğalgaz gibi temel hizmetlerde eksikliğin olduğunu belirtmişlerdir. Köy muhtarları en az belediyelerde önemsendiklerini düşünürken, mahalle muhtarları il özel idarelerinde en az önemsendiklerini ifade etmişlerdir. Köy ve mahalle muhtarları en fazla valilik/kaymakamlıkları önemsenmektedirler. Muhtarların %84’ü hak ve sorumlulukları konusunda mevzuat bilgisi sahibidir. Köy muhtarlarının %55’i haftada en az bir kez il/ilçe özel idaresi ile iletişim kurduklarını aktarmaktadırlar. Mahalle muhtarlarının %55’i belediye ile haftada en az bir kez iletişim kurduklarını belirtmişlerdir. Mahalle muhtarları köy muhtarlarından daha fazla belediyeleri ziyaret etmektedirler. Köy muhtarları ise valilik/kaymakamlıklarla mahalle muhtarlarından daha fazla iletişim içindedirler. Bulgulara dayalı olarak, varlığı tartışılan muhtarlık kurumunun ‘halk-yerel idareler arası iletişimi sağlamada aracı rolünden’ dolayı devam etmesi ve güçlendirilmesinin gerekliliği iddia edilebilir.

İndirmeler

İndirme verisi henüz mevcut değil.

Yazar Biyografileri

Kemal Duru, İçişleri Bakanlığı

Mülki İdare Amiri, Anamur Kaymakamı
İsa Sağbaş, Afyon Kocatepe Üniversitesi

Prof. Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi

Referanslar

Akman, Ç. (2018). Mahalle yönetimi ile ilgili yeni bir yasal düzenleme gerekli mi? Isparta ili özelinde bir araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 10(19), 516–534.

Apan, A. (2025). Köy ve mahalle idarelerinin mülki idare ile ilişkileri. İdarecinin Sesi Dergisi, (223), 48–55.

Arıkboğa, E. (2000). Boşluk doldurucu ve aracı kurum: Mahalle muhtarlığı. In B. A. Güler & A. Sabuktay (Eds.), Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildirileri (pp. 167–176). TODAİE Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi.

Arıkboğa, E. (2018). Mahalle muhtarlığı ve muhtarlık-belediye ilişkileri. In Yerel yönetimler ve iyi yönetişim (pp. 19–35). Argüden Yayınları No:13. Argüden Akademi Yayınları.

Avşar, Y., & Taş, E. (2020). Türkiye’de 6360 sayılı yasa kapsamında mahalle ve köy yönetiminde yaşanan değişim ve muhtarların bakışı. Türk Kamu Yönetimi Dergisi, 1(1), 7–28.

Aydın, H. (2020). Muhtarlar toplantısının siyasi içeriği üzerine bir değerlendirme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(48), 149–163.

Aydoğdu, O., & Tuncer, A. (2018). Tanzimat sürecinin dönüştürücü etkisi ve mahalle muhtarlıklarının kurulması. Journal of Political Administrative and Local Studies, 1(1), 87–112.

Bahl, R., & Bird, R. M. (2018). Fiscal decentralization and local finance in developing countries. Edward Elgar Publishing.

Bal, H., Aygül, H. H., Uysal, M. T., & Oğuz, Z. N. (2012). Muhtarların sosyal-ekonomik özellikleri ve mahalle - kentsel sorunlara yaklaşımları (Isparta örneği). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 17–40.

Bulut, Y. (2001). Mahalle muhtarlığı üzerine bir araştırma. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 10(3), 32–51.

Bulut, Y., Yıldırım, U., & Şengül, R. (2000). Mahalle muhtarlarının belediye yönetimleri ile ilişkileri: Gaziantep ve Kahramanmaraş örneği. In B. A. Güler & A. Sabuktay (Eds.), Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildirileri. TODAİE Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi.

Çelik, E., & Sağbaş, İ. (2022). Davranışsal maliye perspektifinden kayıptan kaçınmayı etkileyen faktörlerin analizi. Maliye Araştırmaları Dergisi, 8(2), 68–82.

Çılgın, K., & Yirmibeşoğlu, F. (2019). Yerel demokrasi arayışında mahalle yönetimi. Planlama, 29(2), 102–104.

Ercoşkun, T. (2012). Osmanlı Devleti’nde muhtarlık kurumunun işleyişine ilişkin düzenlemeler ve gözlemler. Bilig, (60), 131–154.

Göküş, M., Bayrakçı, E., & Alptürker, H. (2013). Mahalle yönetimi ve mahalle muhtarlarının vatandaşlar tarafından değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(2), 31–45.

Güneş, M. (2023). Muhtarlık: Osmanlı'dan Cumhuriyet'e köy ve mahalle idaresi. Vakıfbank Kültür Yayınları.

Hanilçe, M., & Çakmak, S. (2024). Osmanlı kent yönetiminin modernleşmesi sürecinde muhtarlık seçimleri. Türkiye Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1–32.

Kahraman, N. (2020). Mahalle muhtarlığının sosyal devlet kapsamında yeniden düzenlenmesi gereği. Kamu Yönetimi ve Politikaları Dergisi, 1(3), 69–86.

Kalaycı, S. (2021). Sosyal hizmetlerin yerel yönetimlerde örgütlenmesi üzerine bir değerlendirme. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(52), 689–714.

Kara, İ. (2019). Köylere hizmet götürme birliklerine bir bakış. İdarecinin Sesi Dergisi, (189), 26–28.

Kaşıkırık, A. (2022). Rol model kadınlar: Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da muhtar kadınlar. International European Journal of Managerial Research, 6(10), 149–164.

Kaşıkırık, A., & Dokuzcan, H. (2022). Kadınların yerel yönetimlere giriş kapısı “muhtarlık” kurumu: Bir kapı da sen aç kampanyası örneği. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 4(1), 4–16.

Kavruk, H. (2004). Köy ve mahalle yerleşim ve yönetim birimi. Gazi Kitabevi.

Kavruk, H. (2018). Mahalle yerleşimi ve yönetimi. Nobel.

Koç, M., Gündoğar, B. N., & Teke, M. E. (2023). Muhtarların yeni iletişim araçlarını kullanımı: Gölhisar örneği. Ordu Üniversitesi Ünye İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 1–11.

Köklü, E., & Gül, H. (2017). Türkiye’de mahalle muhtarlığının dönüşümü ve yeni muhtarlık algısı. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi SBE Dergisi, Kamu Yönetimi Özel Sayısı (KAYFOR 14), 719–733.

Mueller, D. C. (1976). Public choice: A survey. Journal of Economic Literature, 14(2), 395–433.

Nacak, O. (2024). Mahalle muhtarlarının sorunları üzerine bir alan araştırması: İzmir Karşıyaka ilçesi örneği. Anadolu Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 25(3), 301–333.

Özkan Erdoğan, Ş. (2017). Karar verme, uygulama ve denetleme süreçlerine katılımda unutulan bir birim: Mahalle muhtarlığı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(4), 434–442.

Sezer, Ö., & Büyükpınar, R. (2021). Yeni kamu yönetimi anlayışı ve Türkiye’de yerelleşme politikaları. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 80–105.

Şahin, Y., & Asarkaya, S. (2019). Mahalle muhtarlığı kurumunun tarihi gelişimi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 23–32.

Tahran, Ş., & Korlu, R. K. (2020). Yerel hizmet sunumunda kalite ve muhtarların görüşleri: Buca örneği. International Journal of Public Finance, 5(2), 311–332.

Taş, İ. E., Durgun, S., & Yalçınkaya, F. (2021). İl idaresi açısından bir halkla ilişkiler aracı olarak mahalle muhtarlığı: Niğde ilinde bir alan araştırması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(3), 1–34.

Toprak, D., & Aydın, G. (2023). 6360 sayılı kanun sonrası büyükşehir belediyesi muhtarlık ilişkilerinin muhtarlık işleri daire başkanlıkları üzerinden incelenmesi: Ankara Büyükşehir Belediyesi örneği. Türk İdare Dergisi, (498), 71–92.

Tuncer, B., & Bakırcı, M. (2020). 6360 sayılı büyükşehir yasasının Türkiye’nin kırsal yerleşim düzenine mevcut ve muhtemel etkileri: Konya örneği. Türk Coğrafya Dergisi, (74), 75–85.

Usta, S., Akman, E., & Kocaoğlu, M. (2018). 6360 sayılı kanun’un büyükşehir belediye sistemine etkileri: Konya Büyükşehir Belediyesi örneği. TESAM Akademi Dergisi, Yerel Yönetimler Özel Sayı, 217–249.

Yıldız, M. (2013). Türk kadınına muhtar olma hakkı tanınması. Takvim-i Vekayi, 1(1), 1–6.

Yılmaz, V., İzci, F., & Atmaca, Y. (2020). Kırsal yerleşim alanlarındaki mahalle muhtarlığı seçimlerinde görülen nüfus değişiminin etik bağlamında irdelenmesi: Akçadağ örneği. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (49), 285–312.